Bir kişinin ölümü halinde o kişinin mirası açılmış olur. Mirasın açılması ölüm olayının gerçekleşmesiyle kendiliğinden gerçekleşmektedir. İlk etapta tüm mirasçılar kanun gereği mirasın tamamına elbirliğiyle sahip olurlar. Ancak bu durumda mirasçıların tek başlarına miras kalan mallarla ilgili işlem yapma, onları kendi mülkiyetine geçirme, satma, devretme gibi yetkileri henüz bulunmaz. Mirasçının bunu yapabilmesi için miras paylaşımının yapılması, her mirasçının payının belli olması ve bu miras payını devralınması gereklidir. Miras paylaşımının yapılması ve mirasçının payına kavuşması için ise elinde bir mirasçılık belgesi, diğer adıyla veraset ilamı bulunması gereklidir. Hak sahibi mirasçı bu belge sayesinde mirasta hak sahibi olduğunu ve miras pay oranını ispat etmektedir. Mirasbırakan kişinin ölümünün ardından mirasçının ya da mirasçıların talebi üzerine verilen, kimin hangi oranda mirasa hakkı olduğunu gösteren bu belgeye mirasçılık belgesi (veraset ilamı) denilmektedir.
Mirasçılık belgesinin nasıl, nereden ve kim tarafından çıkarılabileceği sorularıyla sıklıkla karşılaştığımızdan faydalı olması amacıyla bu yazımızda ilgili konulara değinmeye çalıştık.
1. Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı)nı Kimler Çıkarabilir?
Mirasçılık belgesini ölenin yasal ve atanmış mirasçıları çıkarabilir. Yasal mirasçılar, mirasbırakanla kan bağı olan ve kanun gereği kendilerine miras payı düşen mirasçılarıdır. Atanmış mirasçı ise, mirasbırakanla kan bağı olsun veya olmasın mirastan pay alması mirasbırakan tarafından kararlaştırılmış kişilerdir.
Mirasçılar, mirasbırakanın ölümü ile mirası bir bütün olarak, kanun gereğince kazanırlar. Kanunda öngörülen ayrık durumlar saklı kalmak üzere mirasçılar, mirasbırakanın aynî haklarını, alacaklarını, diğer malvarlığı haklarını, taşınır ve taşınmazlar üzerindeki zilyetliklerini doğrudan doğruya kazanırlar ve mirasbırakanın borçlarından kişisel olarak sorumlu olurlar. Atanmış mirasçılar da mirası, mirasbırakanın ölümü ile kazanırlar. ancak atanmış mirasçıların veraset ilamı talebi yasal mirasçılardan biraz daha farklıdır. TMK madde 598’e göre, Mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmedikçe, lehine tasarrufta bulunulan kimseye, sulh mahkemesince atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge verilir. Daha açık anlatımla, atanmış mirasçının veraset ilamı alabilmesi için mirasçı atama işlemine diğer mirasçılar veya varsa diğer vasiyet alacaklılarının kendilerine bu atama işleminin bildirilmesinden itibaren 1 ay içinde itiraz etmemiş olması gerekir. Dolayısıyla bu 1 aylık süre dolduğunda atanmış mirasçı da sulh hakiminden kendisine veraset ilamı verilmesi talebinde bulunabilecektir.
Tüm mirasçılar birlikte veya ayrı ayrı başvurarak veraset ilamı talep edebilirler.
2. Veraset İlamı İçin Nereye Başvuru Yapılmalıdır?
Veraset ilamı noterliklerden veya sulh hukuk mahkemelerinden alınabilmektedir. 1 Ekim 2011’den beri noterlere de veraset ilamı verme yetkisi tanınmıştır. Herhangi bir noterliğe başvurularak veya sulh hukuk mahkemesine dilekçe yazılarak veraset ilamı talebinde bulunulabilir.
2.1. Noterden Veraset İlamı Çıkarılması
Mirasçı herhangi bir noterliğe başvurarak veraset ilamı talebinde bulunabilir. Bu durumda noter, başvuruda bulunan kişinin nüfus kayıtlarını kontrol ederek mirasçı olup olmadığını teyit eder. Nüfus kayıtlarından başvurucunun mirasçı olduğunu teyit ettiği takdirde mirasçıya bir veraset ilamı düzenleyerek verir. Şayet noter, nüfus kayıtlarından başvuran kişinin mirasçı olduğunu tespit edemiyorsa veya söz konusu tespit işlemi tanık dinlenmesini, bilirkişi incelemesi yapılmasını gerektiriyorsa veraset ilamı düzenleyemez. Benzer şekilde miras yabancılar tarafından talep edilmekteyse ya da mirasbırakan vasiyetname düzenlemiş idiyse noter tarafından veraset ilamı düzenlenemez. Böylesi durumlarda mirasçılık belgesinin sulh hukuk mahkemelerinden talep edilmesi gerekmektedir.
2.2. Sulh Hukuk Mahkemelerinden Veraset İlamı Talep Edilmesi
Veraset ilamı vermekle görevli mahkemeler sulh hukuk mahkemeleridir. Bir mirasçının sulh hukuk mahkemesinden veraset ilamı talep edebilmesi, mahkemeye hitaben yazacağı bir dilekçeyle mümkün olur. Şayet mirasçının elinde bulunmaktaysa kendisine ait nüfus kayıt örneğini, ölen kişiye ait ölüm belgesini de bu dilekçe ekinde mahkemeye sunması gerekir. Bu belgeler elinde bulunmasa dahi kimlik bilgilerini belirten bir dilekçeyle başvuran kişi hakkında veraset ilamı vermek için başvuruyu alan mahkeme kendiliğinden ilgili nüfus müdürlüklerine yazı yazarak ölen kişi ve mirasçıları hakkında bilgi ve belge talebinde bulunacaktır. Zira bu türden davalarda resen araştırma ilkesi geçerlidir. Nüfus müdürlüklerinden gelen kimlik ve ölüm kayıtlarına göre mahkeme, gerektiğinde tanık ve bilirkişi incelemesi yaparak, gerekmiyorsa doğrudan mirasçılık belgesi düzenleyecektir.
Veraset ilamı için ölenin son yerleşim yerindeki sulh hukuk mahkemesi veya veraset ilamı talep edecek mirasçının kendi yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir. Mirasçı bunlardan birine başvuru yapabilmektedir.
3. Veraset İlamı İçin Ne Zaman Başvuruda Bulunulmalıdır?
Veraset ilamı ölümden sonra herhangi bir zaman çıkarılabilir. Bu konuda kesin bir süre bulunmamaktadır. Fakat veraset ve intikal vergi beyannamelerinin mirasbırakanın ölümünden sonraki 4 ay içinde verilmesi gerekli olduğundan ve bu beyannamelerin verilmesi için de veraset ilamı gerektiğinden ölümden sonraki ilk 2 ay içinde veraset ilamının alınması yararlı olabilecektir.
4. Veraset İlamı Talep Dilekçesi Nasıl Olmalıdır?
Veraset ilamı talep dilekçesi, yetkili sulh hukuk mahkemesine hitaben yazılmalıdır. Bu dava hukukta çekişmesiz yargı işi olarak adlandırılan işlerden olduğundan davanın hasımsız olarak yani bir davalı karşı taraf gösterilmeksizin açılması gereklidir. Davalı olarak diğer mirasçılar veya mirasbırakanın gösterilmesi hatalı olacaktır.
5. Veraset İlamı Ne Kadar Sürede Çıkar?
Veraset ilamının ne kadar sürede çıkacağı hususu, ilam için notere mi yoksa sulh hukuk mahkemelerine mi başvurulduğuna göre değişiklik göstermektedir. Şayet mirasçılık konusunda herhangi bir uyuşmazlık bulunmamaktaysa ve nüfus kayıtlarından başvuran kişinin mirasçılık durumu açıkça tespit edilebiliyorsa noterler kısa sürede mirasçılık belgesi çıkarmaktadır. Sulh hukuk mahkemelerinden ise iş yoğunluğuna bağlı olarak 1 hafta ile 1 ay gibi bir sürede veraset ilamı almak mümkündür.
SONUÇ
Veraset ilamı adıyla da bilinen mirasçılık belgesi, mirasçının mirasla ilgili yapacağı tüm işlemlerde ihtiyaç duyduğu bir belgedir. Vergi beyannamelerinin verilmesinden, davaların açılmasından, mirasın paylaşılmasından evvel ilk olarak bu belgenin temin edilmesi gerekmektedir. Mirasçılık belgesi başvurularında sorun yaşamamak, gerekli bilgi ve belgelerin hazırlanması ve dilekçelerin yazılmasında uzman bir hukukçudan yardım alınması tavsiye edilmektedir.
Konuyla ilgili hukuksal soru ve sorunlarınız için ekibimizle iletişime geçebilirsiniz.
Saygılarımızla.
Solmaz Hukuk Ve Danışmanlık Ekibi
Leave a Reply
Yorum yapabilmek için oturum açmalısınız.