Her şirket sözleşmesinde olduğu gibi, limited şirket esas sözleşmelerinde de şirketin temel yapısı ve işleyişi, sermayesi, ortaklık hak ve yükümlülükleri ile yönetimi gibi önemli konular düzenlenmektedir. Bir şirket için esas sözleşme adeta şirketin Anayasası gibidir. Bu nedenle, şirket esas sözleşmesinin belli bir usule uygun olarak hazırlanması gerekmekte olup, sözleşmenin belli kayıtları içermesi de Kanunen zorunlu kılınmıştır. Şirket esas sözleşmesinin hazırlanıp kurucular tarafından imzalanması ve imzalarının onay sürecinin akabinde, sözleşmenin ticaret siciline tescil ve ilanı süreçlerinin tamamlanması gerekmektedir. Tıpkı şirket sözleşmesinin hazırlanması prosedürü gibi, şirket esas sözleşmesinin değiştirilmesi de belli şekil kurallarına ve şirketçe alınması zorunlu tutulmuş karar ve işlemlere bağlı tutulmuştur.
Bu bültende limited şirketlerde esas sözleşme değişikliği gerektiren haller, esas sözleşmenin değiştirilmesinde uygulanacak yasal prosedür, şirket içi karar alma süreci ve son olarak şirket esas sözleşmesi değişikliğinin tescil ve ilanı süreçlerine ilişkin açıklamalarda bulunulmuştur.
1) Şirket Esas Sözleşmesinin Değiştirilmesinden Ne Anlaşılmalıdır?
Şirket esas sözleşmesinin değiştirilmesi; sözleşmede mevcut bir veya birden fazla maddenin kaldırılması, yerine yeni düzenlemeler getiren maddeler eklenmesi, madde içeriğinin ya da maddede kullanılan kelimelerin ve ifadelerin değiştirilmesi şeklinde olabileceği gibi, sözleşmeye daha önceden mevcut olamayan bir konuda yeni bir madde eklenmesi şeklinde de olabilir. Anlam ve kapsam bakımından bir değişiklik getirmeyen, sadece yazım hatası ve imlâ kurallarına aykırılık teşkil eden kısımların güncellenmesi esas sözleşme değişikliği kapsamında değildir.
2) Şirket Esas Sözleşmesi Değişikliği Gerektiren Hususlar Nelerdir?
Türk Ticaret Kanunu’na göre özellikle şirket sermayesiyle ilgili yapılacak değişiklikler konusunda şirket esas sözleşmesi değişikliği yapılması gerekmektedir. Örneğin;
- Şirket esas sermayesinin artırılması veya azaltılması,
- Oyda imtiyazlı esas sermaye payları tesis edilmesi,
- Rüçhan hakkının sınırlandırılması veya kaldırılması,
- Esas sermaye paylarının devrinin yasaklanması, sınırlandırılması veya kolaylaştırılması,
- Şirket işletme konusunun değiştirilmesi,
- Şirket merkezinin veya ticaret unvanının değiştirilmesi,
konularının düzenlenmesi için esas sözleşmede değişiklik yapılması gerekmektedir.
3) Şirket Esas Sözleşmesi Değişikliklerinde Kanun Sistematiği
Türk Ticaret Kanunu’nda limited şirket esas sözleşmelerinde yapılacak değişikliklerde ikili bir ayrıma gidilerek incelenecek şekilde düzenlenmiştir. Şirket esas sözleşmesinde yapılacak değişikliğin konusuna göre genel kurulda aranacak toplantı ve karar yeter sayılarında bir ayrıma gidilmiş olması, böylesi bir ayrımı gerektirmektedir. Buna göre, şirket esas sözleşmesi değişiklikleri genel ve özel değişiklikler olmak üzere iki grupta incelenecektir.
3.1) Şirket Esas Sözleşmesinde Genel Nitelikte Değişiklik Yapılması
TTL madde 589 hükmüne göre, “Aksi şirket sözleşmesinde öngörülmediği takdirde, şirket sözleşmesi, esas sermayenin üçte ikisini temsil eden ortakların kararıyla değiştirilebilir.” Hüküm genel olarak şirket esas sözleşmesi değişikliklerinde aranacak yeter sayıyı belirlemektedir. Maddenin devamında yer alan “621. Madde hükümleri saklıdır” şeklindeki ibare ise özel yeter sayıların arandığı sözleşme değişikliklerini düzenlemektedir. Buna göre 621. madde veya Kanun’da özellikle başka bir yeter sayının arandığı durumlar dışında esas sözleşme değişikliğinin genel nitelikteki bu hükme göre yapılması uygundur.
Biraz açıklamak gerekirse, limited şirketlerde şirket esas sözleşmesinde değişiklik yapılması için her şeyden evvel bir genel kurul kararı gerekmektedir. Ancak genel kurul salt çoğunlukla alacağı bir kararla şirket sözleşmesinde değişiklik yapamaz. Çünkü kanun koyucu şirket sözleşmesinin değiştirilmesini bir şirket için önemli nitelikte gördüğünden bu kararın alınması için daha fazla ortağın oyunu gerekli görmektedir. Şirket esas sözleşmesinde yapılacak değişikliklerde kural olarak bir toplantı yeter sayısı aranmasa da, ağırlaştırılmış bir karar yeter sayısı getirilmiş bulunmaktadır. Buna göre, eğer şirket esas sözleşmesinde daha ağır bir yeter sayı aranacağı belirlenmiş değilse, esas sermayenin 2/3’ünü temsil eden ortakların oyuyla şirket esas sözleşmesinde değişiklik yapılabilecektir. Şirket esas sözleşmesine konulacak bir hükümle bu orandan daha yüksek bir oran belirlenebileceği açıktır. Şayet böyle bir belirleme varsa sözleşmedeki yeter sayının sağlanması halinde sözleşme değişikliği mümkün olur.
3.2) Şirket Esas Sözleşmesinde Özel Nitelikte Değişiklik Yapılması
Şirket esas sözleşmesinde yapılacak bazı değişiklikler için Kanun daha ağır yeter sayılar belirlemiş durumdadır.
3.2.1) Genel Kurulda Temsil Edilen Oyların En Az Üçte İkisinin Oyunu Gerektiren Esas Sözleşme Değişiklikleri
TTK’nın 621. Maddesine göre şayet aşağıda belirtilen hususlarla ilgili esas sözleşme değişikliği yapılacaksa, genel kurulda temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması gerekir;
- Şirket işletme konusunun değiştirilmesi.
- Oyda imtiyazlı esas sermaye paylarının öngörülmesi.
- Esas sermaye paylarının devrinin sınırlandırılması, yasaklanması ya da kolaylaştırılması.
- Esas sermayenin artırılması.
- Rüçhan hakkının sınırlandırılması ya da kaldırılması.
- Şirket merkezinin değiştirilmesi.
- Müdürlerin ve ortakların, bağlılık yükümüne veya rekabet yasağına aykırı faaliyette bulunmalarına genel kurul tarafından onay verilmesi.
- Bir ortağın haklı sebepler dolayısıyla şirketten çıkarılması için mahkemeye başvurulması ve bir ortağın şirket sözleşmesinde öngörülen sebepten dolayı şirketten çıkarılması.
- Şirketin feshi.
Burada, kanunun hem bir toplantı yeter sayısı hem de karar yeter sayısı belirlediğini söylemek mümkündür. Çünkü toplantıda bulunacak esas sermaye payının tamamının salt çoğunluğu toplantı için yeter sayının oluşması için gerekli olduğu gibi, karar için de temsil edilen oyların 2/3’ünün bulunması aranmaktadır.
“Davacı şirket esas sözleşmesinin 10.maddesinde,“Sermaye artırımı için şirket sermayesinin %72,5’ini temsil eden şirket hissedarlarının aynı yönde vereceği kararla şirket sermayesi artırılabilir.
Şirket sermayesinin %72,5’ini temsil eden hissedarlar karar vermedikçe mevcut sermaye artırılamaz” hükmünün bulunduğu anlaşılmaktadır.
Her ne kadar karar gerekçesinde, şirket esas sözleşmesinde esas sözleşmenin değiştirilmesine ilişkin olarak ağırlaştırılmış nisaba yer verilmediği gerekçesine değinilmişse de esas sözleşmenin 10. madde kapsamında özel bir durum olarak sermaye artırımı ile sınırlı olarak nitelikli çoğunluğa yer verilmiş olup, söz konusu orana uyulmaksızın alınan kararların geçerliliğinden söz edilebilmesi mümkün değildir. Zira değinilen madde hükmünün esas sözleşme değişikliği ile aşılabilmesi hali başlı başına sermaye artımındaki ağırlaştırılmış nisabı etkisiz kılacaktır.
Bu durumda, mahkemece, davaya konu uyuşmazlıkta, davacı şirket esas sözleşmesi kapsamında ağırlaştırılmış nisaba yer verildiği ve söz konu nisabın esas sözleşmenin değiştirilmesine ilişkin genel madde ile aşılamayacağı…..göz önüne alınarak davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bozulması gerekmiştir.[1]”
3.2.2) Oybirliği Gerektiren Esas Sözleşme Değişiklikleri
Bazı konularda esas sözleşme değişikliği yapılabilmesi için, Kanun’da tüm ortakların onayının gerektiği belirtilmiştir. Bu hususlar; şirket ortaklarına sermaye koyma borcu dışında ek veya yan edim yükümlülüğü yetirilmesi halleridir.
Kanunda şirket ortaklarına ek edim yükümlülüğü getirilebilecek haller sınırlı sayıda düzenlenmiş bulunmaktadır. Buna göre ortaklara ek edim yükümlülüğü getirilmesi ancak,
- Şirket esas sermayesi ile kanuni yedek akçeler toplamının şirketin zararını karşılayamaması,
- Şirketin bu ek araçlar olmaksızın işlerine gereği gibi devamının mümkün olmaması,
- Şirket sözleşmesinde tanımlanan ve özkaynak ihtiyacı doğuran diğer bir hâlin gerçekleşmiş bulunması, hâllerinde mümkündür.(TTK m.603).
TTK 607. maddeye göre de ortaklara ek ödeme yükümlülükleri getiren veya mevcut yükümlülükleri arttıran şirket sözleşmesi değişikliklerinde genel kurul kararları ancak ilgili tüm ortakların onayıyla alınabilecektir.
Tıpkı ek ödeme yükümlülüklerinde olduğu gibi, yan edim yükümlülüklerinde de, yeni yan edim yükümlülüğü öngören veya mevcut yan edim yükümlülüklerini artıran genel kurul kararları ancak ilgili tüm ortakların onayıyla alınabilir.
4) Esas Sözleşme Değişikliğinin Tescil ve İlanı
Şirket sözleşmesinin kuruluşta Ticaret Sicili’ne tescil ettirilmesi zorunludur. İlk kez yapılan tecilden sonra yapılacak esas sözleşme değişikliklerinin de aynı şekilde ticaret siciline tescili ve ticaret sicil gazetesinde ilanı gerekmektedir. Nitekim, TTK m.589/2 hükmü şöyledir;
“Şirket sözleşmesinde yapılan her değişiklik tescil ve ilan edilir.”
Şirket sözleşmesinin değiştirilmesine ilişkin genel kurul kararı müdürler tarafından şirket merkezinin bulunduğu yerin siciline tescil ettirilmelidir(TSY m.92/2). Şirket sözleşmesinin değiştirilmesine ilişkin genel kurul tarafından alınan kararın müdürler tarafından, karar tarihinden itibaren on beş gün içerisinde şirket merkezinin ve şubelerinin bulunduğu yerin ticaret siciline tescil ve ilan ettirilmesi, özellikle şirket dışı üçüncü kişilerle ilişkiler bakımından önem arz etmektedir. Çünkü sözleşmede yapılan değişiklikler, ancak tescilden sonra haberdar olabilecekleri varsayımıyla tescilden sonra ileri sürülebilir hale gelecektir.
Şirket esas sözleşmesinin değişikliğinin tesciline ilişkin başvuruda, müdürlüğe aşağıdaki belgelerin verilmesi gerekmektedir.
- Şirket sözleşmesi değişikliğine ilişkin genel kurul kararının noter onaylı örneği.
- Şirket sözleşmesinin değişen maddelerinin yeni metni.
SONUÇ
Limited şirketlerde şirket tüzel kişiliği, ortaklar ve yöneticiler bakımından en önemli hususların düzenlendiği şirket esas sözleşmelerinin değiştirilmesi gerekebilmektedir. Kuruluştan itibaren sözleşmenin hep aynı kalması beklenemeyeceği gibi, sözleşmenin sıklıkla değiştirilmesinin de arzu edilmemesi nedeniyle sözleşme değişiklikleri belli şartlara ve usul kurallarına tabi tutulmuştur. Esas sözleşme değişiklikleriyle ilgili daha fazla bilgi için ekibimizle iletişime geçebilirsiniz.
Saygılarımızla,
Solmaz Hukuk ve Danışmanlık Ekibi.
REFERANSLAR
ALTAŞ, Soner, (2016), Türk Ticaret Kanunu’na Göre Limited Şirketler, Seçkin Yayıncılık, Ankara, s.405-410.
YAVUZ, Mustafa, “Limited Şirketlerde Şirket Sözleşmesinin Değiştirilme Usulü”, Vergi Raporu, sayı:190, Temmuz 2015, s.211-217.
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2013/15219 E., 2014/5024 K.
Türk Ticaret Kanunu.
Ticaret Sicil Yönetmeliği.
[1] Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2013/15219 E., 2014/5024 K.