Türkiye’de vize veya vize muafiyetinin kendisine tanıdığı süreden daha fazla bir süre için kalmak isteyen yabancının ikamet izni alması gerekir. Yine, 90 günden daha uzun bir süre için Türkiye’de bulunmak isteyen yabancıların ikamet izni almaları zorunludur. Yabancının Türkiye’ye geliş ve kalış amacına göre Türk hukukunda farklı ikamet izni türleri düzenlenmiştir. Bu ikamet izni türlerinin yabancıya Türkiye’de bulunmak için tanıdığı yasal sürelerin miktarı farklıdır.
Kısa dönem ikamet izni yabancılara en fazla 2 yıl olmak üzere tanınan bir ikamet izni türüdür. Özellikle Türkiye’de iş kuracak veya yatırım yapacak yabancılar tarafından en çok tercih edilen ikamet izni türüdür. Bu bültenden kısa dönem ikamet izninin nasıl alınacağı, sağladığı haklar ve başvuru işlemleri ile ilgili merak edilen hususlara ilişkin detaylı açıklamalara ulaşabilirisiniz.
Anahtar Kelimeler: Oturma izni, ikamet izni, ikamet tezkeresi, Yabancılar Hukuku, göç, ikamet izni uzatma, oturma izni başvurusu, kısa dönem ikamet izni,
- KISA DÖNEM İKAMET İZNİ NEDİR VE TANIDIĞI SÜRE NE KADARDIR?
Kısa dönem ikamet izni, belli şartları taşıyan yabancılara en fazla 2 yıl süreli olarak verilen oturma izni türüdür. Uygulamada 1 yıllık verildiği de görülmektedir. Bu sürenin belirlenmesi yetkili makam tarafından yapılır.
Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanlığı tarafından belirlenen kapsam ve tutarlarda yatırım yapan yabancılar için kısa dönem ikamet izni en fazla 5 yıl olacak şekilde de verilebilmektedir. Bu haktan yabancı yatırımcının yabancı eşi, kendisinin veya eşinin ergin olmayan çocuğu da yararlanabilir. Ayrıca Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşlarına da en fazla 5 yıl süreyle kısa dönem ikamet izni verilebilir.
- KİMLER KISA DÖNEM İKAMET İZNİ ALABİLİR?
Türkiye’de vize veya vize muafiyet süresinden daha uzun bir süre için kalmak isteyen yabancının, kısa dönem ikamet izni alabilmek için ülkede kalış nedenini beyan ederek belgelemesi gerekir. Zira, ancak aşağıda saydığımız gerekçelerden biriyle Türkiye’de kalmak isteyen yabancının kısa dönem ikamet izni başvurusu kabul edilecektir.
1. Türkiye’de iş veya ticari ilişkiler kuracak ya da geliştirecek yabancılar
Yatırımlarını Türkiye’de değerlendirmek isteyen yabancıların, kısa dönem ikamet izni alabilmeleri için yapacakları başvuruda, Türkiye’de iş veya ticari bağlantı kuracak oldukları kişilerden davetiye mektubu isteyerek ya da bu işle ilgili belgeleri sunarak Türkiye’de kalış amaçlarını belgelemeleri mümkündür. Özellikle 3 aydan daha uzun süreli ikamet izni talep ediliyorsa Türkiye’de temas halinde olunan kişilerden bu türden belgelerin talep edilmesi ve başvuruda yetkili makama ibraz edilmesi gerekir.
2.Türkiye’de gayrimenkul malı bulunan yabancılar
Türkiye’de gayrimenkul malı bulunan yabancının kısa dönem ikamet izni alabilmesi için sahibi olduğu gayrimenkulün türünün konut olması ve aynı zamanda konut olarak kullanılıyor olması gereklidir. Konut tipi gayrimenkulün üzerinde birden fazla ferdinin paylı veya elbirliği halinde ortak hak sahibi olması halinde, pay sahibi olan diğer aile üyeleri de kısa dönem ikamet izni için başvuruda bulunabilir.
3.Türkiye’de bulunmayan ancak Cumhurbaşkanlığı tarafından belirlenen kapsam ve miktarda yatırım yapan yabancılar, eşleri ve yetişin olmayan çocukları
Kısa dönem ikamet izni bakımından yabancı yatırımcılar ve çekirdek ailesi özel bir düzenlemeye tabidir. Bu kişilere tanınacak ikamet izni süresi de en fazla 2 yıl değil, 5 yıl olarak belirlenmiştir. Yabancı yatırımı özendirme amacı taşıyan bu düzenleme sayesinde, Türkiye’de bizzat bulunmayan yabancı yatırımcılar ile eşleri, kendilerinin veya eşlerinin ergin olmayan veya bağımlı çocukları için 5 yıla kadar kısa dönem ikamet izni alınması mümkündür.
4.Bilimsel araştırma amacıyla Türkiye’de kalması gereken yabancılar
Bilimsel araştırma sebebiyle Türkiye’de kalmak isteyen yabancının kısa dönem ikamet izni alabilmesi için, Türkiye’ye gelmeden önce kendi ülkesindeki konsolosluklardan(veya büyükelçilikler) bilimsel araştırma amaçlı vize almış olması gerekir. Yapılacak bilimsel araştırma herhangi bir izne tabi değilse araştırmanın içeriği ve detayları hakkında beyanda bulunulması gerekli ve yeterlidir. Ancak bilimsel araştırmanın yapılabilmesi için Türkiye’de resmi kurumlardan izin alınması gerekiyorsa, öncelikle ilgili kuruluşlardan izin belgesi alınması gerekir. İzin belgesinin alınacağı makam bilimsel araştırmanın konusuna göre değişiklik gösterecektir. Örneğin; Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan izin alınması gereken bilimsel araştırma türleri vardır.
5. Hizmet içi eğitim programına katılacak yabancılar
Türkiye’de hizmet içi eğitime katılacak yabancının eğitim süresi boyunca Türkiye’de yasal olarak kalabilmesi için kısa dönem ikamet izni alması gerekir. Hizmet için eğitim gerekçesiyle kısa dönem ikamet izni başvurusunda bulunan yabancıların, eğitim alacakları kurum ya da kuruluş tarafından düzenlenmiş, eğitimin konusu, yer ve zamanı ile süresini gösteren belgeleri yetkili makama ibraz etmeleri gerekir.
6.Türkiye’nin taraf olduğu anlaşmalar çerçevesinde öğrenci değişim programlarına katılan yabancılar
Öğrenci değişim programları kapsamında Türkiye’ye gelip kalmak isteyen yabancıların alacakları kısa dönem ikamet izni eğitim süresiyle sınırlı olarak verilir ve ancak bu amaçla kullanılabilir. Yabancı öğrencinin, başvuru sırasında öğrenci değişim programı gerekçesini ilgili kurumdan aldıkları belgelerle ispat etmesi gerekir.
7.Tedavi görecek olan hastalar
Türkiye’ye hastalığının tedavisi amacıyla gelip uzun bir süre kalması gereken yabancıların da kısa dönem ikamet izni almaları gereklidir. Bu sebeple ikamet izni almak isteyen yabancıların kamu ya da özel hastanelerin birinden kabul belgelerini sunmaları gerekir. Aynı zamanda bu kişilerin kamu sağlığını ve güvenliğini tehlikeye düşürebilecek türden bulaşıcı bir hastalığının olmaması şarttır. Tedavinin tüm masraflarının ödendiği belgelerle ispatlandığı takdirde ek bir sağlık sigortası aranmaz. Yabancı hastanın refakatçileri için genel ikamet hükümleri geçerlidir. Refakatçi olarak gelen yabancıların en fazla iki kişisi için ek sağlık sigortası şartı da aranmaz.
8.Turizm amacıyla kalış süresini uzatmak isteyen yabancılar
Kısa süreli ikamet izinleri, turistik gezi amaçlı ülkemizi ziyaret edecek yabancılara da verilmektedir. Bu sebeple verilecek kısa dönem ikamet izinlerinde gezi planının belgelenmesi istenmektedir. Yabancının ülkenin neresinde ne zaman ve ne kadar süre için bulunacağını gösteren belgelerin sunulmasıyla başvuru işlemleri gerçekleştirilebilir.
9. Aile ikamet İzninin şartlarını artık sağlayamadığı için aile ikamet iznini kaybeden yabancılar
Bazı şartların varlığı halinde aile ikamet izninin kısa dönem ikamet iznine dönüştürülmesi mümkündür. Aile ikamet iznine sahip olanlardan aşağıdaki şartları taşıyan kişiler kısa dönem ikamet izni, başvurusunda bulunabilirler;
- En az 3 yıllık aile ikamet izni ile Türkiye’de kalan ve 18 yaşını yeni doldurmuş olanlar,
- Türk vatandaşı ile evli olan ve aile ikamet izniyle en az 3 yıl Türkiye’de kalan yabancılar (Aile içi şiddet mağduru olduğuna dair mahkeme kararı olması halinde 3 yıllık ikame şartı aranmaz),
- Destekçinin ölümünün ardından destekçiye bağlı olarak aile ikamet izni alanlar (Bu durumda süre şartı aranmaz.)
10. Adli ve İdari makamların kararı ile ülkede kalması gereken yabancılar
Bu gerekçeyle kısa dönem ikamet izni verilirken mahkeme kararı veya talebinde belirtilen süre dikkate alınarak yabancıya kısa dönem ikamet izni verilmektedir.
11.Yükseköğrenimini Türkiye’de yapan yabancılardan, mezun olduğu tarihten itibaren altı ay içinde başvuranlar
Türkiye’de yükseköğrenim görüp mezun olmuş yabancılara, mezuniyet tarihinden itibaren ilk altı ay içinde başvurmaları halinde bir defayla sınırlı olmak üzere, en fazla bir yıl süreli ikamet izni verilir.
12.Türkçe öğrenmek için dil kursuna kaydolan yabancılar
Türkiye’de dil öğrenmek için bulunacak yabancının, Türkçe kursu vermeye yetkili kurumlardan birine kayıt yaptırmasıyla yapacağı başvuru üzerine kendisine en fazla iki kez kısa dönem ikamet izni verilebilir. Eğer kusun süresi 1 yıldan az ise ikamet izni kurs süresini aşamaz.
13. Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de araştırma, kurs, staj veya eğitime katılacak olanlar
Türkiye’de düzenlenen ikamet izinleri en fazla bir yıl süre ile düzenlenebilir. Masrafların kamu kurumlarınca karşılanacak olması halinde yabancıdan maddi durumu veya sağlık sigortasına ilişkin belge talep edilmez.
14.Kuzey Kıbrıs Türk Vatandaşı olan yabancılar
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşlarına başvuruları halinde 5’er yıllık kısa dönem ikamet izni verilir.
- KISA DÖNEM İKAMET İZNİ ALABİLMEK İÇİN KANUNDA ARANAN ŞARTLAR NELERDİR?
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 32. Maddesi gereği, kısa dönem ikamet izni alacak yabancının bazı şartları taşıması gerekir. Öncelikle yabancının 31. Maddede sayılan ve bizim de bir önceki başlıkta saymış olduğumuz kısa dönem ikamet izni alabilecek kişilerden biri olduğunu belgelemesi gerekir. Buna ek olarak yabancının;
- İkamet izni başvurusu için gerekli belgeleri sunmak (yazımızın devamında bu belgelerin hangileri olduğunu bulabilirsiniz.)
- Genel sağlık ve güvenlik şartlarına sahip olmak ve bunları belgeleyebilmek
- Gerek görülmesi halinde vatandaş olunan ya da ikamet edilen ülkenin yetkili makamlarınca düzenlenen adli sicil kayıt belgesi sunmak
- Türkiye’de ikamet edilecek adrese ilişkin bilgi ve belgeleri sunmak
- Yabancılar kanununun 7.maddesinde belirtilen Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek yabancılardan olmamak şartlarını sağlaması gerekir.
- KISA DÖNEM İKAMET İZNİ BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?
Başvurular e-ikamet sistemi üzerinden online olarak başlar ve gerekli evrakın yetkili makama teslimi ile gerçekleştirilir. e-ikamet sistemi üzerinden randevu talebinde bulunabilmektedir. Türkiye’den yapılacak başvurular İl Göç İdaresi Müdürlükleri’ne; yurtdışından yapılacak başvurular ise Türk dış temsilciliklerine randevu tarihinde gerekli evrakın teslimiyle yapılır.
İkamet izni başvurularını yabancı kendisi bizzat veya vekalet verdiği avukatı vasıtasıyla yapabilir(Solmaz Hukuk ve Danışmanlık Ofisi olarak, ikamet izni almak isteyen yabancı uyruklu müvekkillerimize bu süreçte ihtiyaç duydukları hukuki hizmetleri sağlıyoruz.).
Başvuru esnasında ikamet izin harcı ve belge bedelinin de ödenmesi gerekir. Ödemeler internet üzerinden sanal pos aracılığıyla veya vergi daireleri, Hazine ve Maliye Bakanlığı vezneleri ya da Bakanlıkla anlaşmalı banka veznelerinden belli kodlarla gerçekleştirilir. İl Göç İdaresi Müdürlüğü oturma izni başvurusunu kabul ettiği takdirde oturma iznini belgelemek üzere yabancıya ikamet izin kartı gönderir.
- KISA DÖNEM İKAMET İZNİ BAŞVURUSU İÇİN GEREKLİ BİLGİ VE BELGELER NELERDİR?
- İkamet izni başvuru formu
- Pasaport veya yerine geçen belgenin aslı ve bir nüshası
- 4 adet biyometrik fotoğraf
- Türkiye’de kalış amacıyla ilgili destekleyici bilgi ve belgeler
- İstenilmesi halinde, vatandaşı olduğu ya da yasal olarak ikamet ettiği ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenmiş adli sicil kaydını gösteren belge
- Türkiye’de kalacağı adres bilgileri
- Kalınacak sürede yeterli ve düzenli gelir veya mal varlığına sahip olunduğuna dair beyan
- Konutun başvuru sahibine ait olduğunu gösteren resmi belge(Türkiye’de gayrimenkulü bulunan kişilerden istenir.)
- Temas kurulacak kişi veya şirketlerden alınacak davet mektubu veya benzeri belgeler(Türkiye’de iş veya ticari bağlantı kuracak kişilerden istenir.)
- Geçerli sağlık sigortası
- KISA DÖNEM İKAMET İZNİ NASIL UZATILIR?
Kısa dönem ikamet izni uzatma başvuruları Valiliklere yapılmaktadır. Uzatma başvurusu, geçerli kısa dönem ikamet izin süresinin dolmasına 60 gün kala yapılmalıdır. Her durum ve koşulda uzatma başvurusu, mevcut kısa dönem ikamet izni süresi dolmadan önce yapılmalıdır.
Yabancı, uzatma başvurusunu yine e-ikamet sistemi üzerinden uzatma talebini on-line olarak iletmek suretiyle yapar. On-line süreci tamamlanan başvuru ve aşağıda sayılan gerekli başvuru evrakının Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Bursa, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Mersin, Muğla, Samsun, Şanlıurfa ve Tekirdağ’daki ilgili İl Göç İdaresi Müdürlüğüne beş iş günü içerisinde posta yoluyla teslim edilmesi gerekir.
- İkamet izni başvuru formu
- Pasaport veya yerine geçen belgenin noter onaylı nüshası
- 4 adet biyometrik fotoğraf
- Önceki ikamet izni belgesi
- Kalınacak sürede yeterli ve düzenli maddi güce sahip olunduğuna dair beyan
- Konutun başvuru sahibine ait olduğunu gösteren resmi belge
- Türkiye’de bağlantı kurulacak kişi veya şirketlerden alınacak davet mektubu veya benzeri belgeler
- Geçerli sağlık sigortası
- GEÇERLİ SAĞLIK SİGORTASI VE ADRES NASIL BELGELENİR?
Aşağıda sayılan belgelerden birinin varlığı geçerli sağlık sigortası şartının sağlanması için yeterlidir;
- İkili sosyal güvenlik sözleşmeleri kapsamında Türkiye’de sağlık hizmetlerinden faydalanıldığına dair belge
- Sosyal Güvenlik Kurumundan alınmış provizyon belgesi
- Sosyal Güvenlik Kurumuna genel sağlık sigortalısı olmak için yapılan başvuruya dair belge
- Özel sağlık sigortası
- Uzatma başvurusu yapılacaksa uzatma süresini kapsayan özel sağlık sigortası
Adres bilgi ve belgelerinin aşağıdaki formlarda sunulması gerekir;
- Kiralanan evde oturan kişiler için noter onaylı kira kontratı
- Pansiyon, hotel gibi konaklama yerlerinde kalıyorsanız, bu yerlerde kaldığınıza dair belge,
- Yurt veya misafirhane gibi yerlerde kalıyorsanız, buralarda kaldığınıza dair imzalı ve mühürlü/kaşeli belge,
- Arkadaşınızın ya da yakınlarınızın yanında kalıyorsanız, sizi misafir edeceklerin adresleri ve noter onaylı taahhütnameleri
SONUÇ VE ÖNERİLER
Türk hukukunda en fazla 2 yıl, istisnaden de 5 yıla kadar verilen ikamet izni türüne kısa dönem ikamet izni adı verilir. Özellikle Türkiye’de yatırım yapacak veya iş kuracak yabancılarla Türkiye’de taşınmazı bulunan yabancılar kısa dönem ikamet izni alarak Türkiye’de yasal olarak bulunma hakkı elde ederler. Kısa dönem ikamet izni başvuruları on-line olarak başlatılmakta olup, başvurunun tamamlanabilmesi için gerekli evrakın sistem üzerinden verilen randevu gününde teslim edilmesi gerekir. başvuruları yabancı bizzat veya avukatı aracılığıyla yapabilir. Ancak sunulacak belgelerin şekil şartlarına tabi olması ve belgelerde sahtecilik yapan kimi aracı kurum ve kişilerin ikamet izni almak isteyen yabancıları mağdur etmesi riski söz konusu olduğundan bu süreçte hukuki destek hizmetleri alınmasını öneriyoruz.
Solmaz Hukuk ve Danışmanlık ekibi olarak, yabancı müvekkillerimizn Türkiye’de oturma ve çalışma izni almaları konusunda ihtiyaç duydukları hukuki hizmetleri pratik çözümlerle sunmaktayız. Bu konuda ekibimizle iletişime geçerek hukuki yardım talebinde bulunabilirsiniz.
Saygılarımızla.
REFERANSLAR
ÇİÇEKLİ, Bülent, 2014, Yabancılar ve Mülteci Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, s.95-103.
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu Uygulama Yönetmeliği