Anonim şirketler Türkiye’de en çok tercih edilen şirket türlerinden biridir. Anonim şirketler kanunun yasaklamadığı her türlü ekonomik amaç ve konuda kurulabilirler. Ayrıca Türk hukukunda bazı faaliyet kollarında iş yapmak için anonim şirket şeklinde kurulum zorunludur. Bankacılık, sigortacılık, aracı kurum ve yatırım ortaklıkları, finansal kiralama şirketleri, umumi mağazalar, finansman ve faktöring şirketlerinin anonim şirket şeklinde kurulması zorunlu tutulmuştur.
Anonim şirketler Türk Ticaret Kanunu’nda oldukça detaylı şekilde düzenlenmiştir. Büyük meblağda sermayelerin toplandığı kurumsallık seviyesi yüksek şirketler olmaları bu durumun nedenleri arasındadır. Aynı sebepten anonim şirketler devlet denetimine de tabi tutulmuştur.
Bu bültende, anonim şirketlerin kuruluş işlemleri, kuruluşu Bakanlık iznine tabi şirketler, anonim şirket esas sermayesinin hazırlanması ve imzalanması, şirketin ticaret siciline tescil işlemleri gibi anonim şirket kuruluşuna dair en önemli adımlar hakkında özet niteliğinde bilgiler vermekteyiz. Yazımızda cevabını bulamadığınız sorular için ekibimizle iletişime geçmenizi öneririz.
Anahtar Kelimeler: Anonim şirket, esas sermaye, esas sözleşme, şirket sözleşmesi, ortaklar, paydaşlar, sermaye payı, şirket hissesi, şirket tescili, ticaret siciline tescil, halka açık anonim şirket, yönetim kurulu, genel kurul, imza sirküleri, şirket vergi kaydı, ticaret ve sanayi odasına kayıt, ticaret sicili müdürlüğü, MERSİS, potansiyel vergi kimlik numarası.
- ANONİM ŞİRKET KURMAK İÇİN EN AZ NE KADAR SERMAYE GEREKLİDİR?
Şirket sermayesinin tamamının şirket esas sözleşmesinde taahhüt edildiği ve sermaye tutarının arttırılmasının esas sözleşme değişikliği gerektirdiği sermaye sistemini benimseyen anonim şirketlerde esas sermaye en az elli bin(50.000) Türk Lirasıdır.
Şirket esas sözleşmesinde tavan sermayenin belirlendiği ve sermayenin artırılmasında yönetim kuruluna yetki verildiği kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketlerde başlangıç sermayesi yüzbin(100.000) Türk Lirasından aşağı olamaz.
- ANONİM ŞİRKETLER KAÇ ORTAKLI KURULABİLİR?
Anonim şirketler tek bir gerçek ya da tüzel kişi tarafından kurulabileceği gibi iki veya daha fazla ortakla da kurulabilir. Limited şirketlerde olduğu gibi ortak sayısında bir üst sınır koyulmamıştır. İstenilen sayıda ortakla anonim şirket kurulabilir. Anonim şirketlerin halka arz edilmesi yoluyla halka açık anonim şirketlerin çok sayıda ortağın olan şirketlere dönüştürülmesi de mümkündür.
- NEDEN ANONİM ŞİRKET TÜRÜ TERCİH EDİLMELİDİR?
Anonim şirketlerde ortak sayısı bakımından bir sınırlama yoktur. Tek ortaklı kurulabildiği gibi çok ortaklı şekilde kurulabilirler ve hisselerinin halka arz edilerek halka açık şirket hale getirilmesi imkanı vardır. Halka arz yoluyla şirketin kendisine finansman sağlaması yoluyla büyük miktarda sermayelerin anonim şirket bünyesinde toplanma imkanı vardır.
Bu şirketlerde şirket ortakları, şirket borçluları karşısında güvenli bir konumdadır; çünkü ortakların şirket borçlarından hiçbir sorumluluğu yoktur. Anonim şirketlerde ortaklar sadece şirkete koymayı
taahhüt ettikleri sermaye miktarını şirkete ödemekle yükümlüdürler. Kısacası bir anonim şirket ortağı sadece başlangıçta şirkete koyduğu sermaye miktarını kaybetme riski altındadır.
- KURULUŞU VE ESAS SERMAYE DEĞİŞİKLİĞİ TİCARET BAKANLIĞI İZNİNE TABİ OLAN ANONİM ŞİRKETLER
Bankacılık, sigortacılık, aracı kurum ve yatırım ortaklıkları,finansal kiralama şirketleri, umumi mağazalar, finansman ve faktoring şirketlerinin anonim şirket şeklinde kurulması zorunludur.
Bunlardan; Bankalar, sigorta şirketleri, bağımsız denetim şirketleri, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, umumi mağazacılıkla uğraşan şirketler, anonim şirket şeklinde kurulan holdingler, tüketici finansmanı ve kart hizmetleri şirketleri, varlık yönetim şirketleri, döviz büfesi işleten şirketler, tarım ürünleri lisanslı depoculuk şirketleri, ürün ihtisas borsası şirketleri, , gözetim şirketleri, teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa tabi şirketler, serbest bölge kurucusu ve işleticisi şirketler kurulurken Ticaret Bakanlığı’ndan izin alınması gerekmektedir.
- ANONİM ŞİRKET KURULUŞ İŞLEMLERİNİN BAŞLATILMASI
Hem yerli hem de yabancı yatırımcı ve girişimcilerin Türkiye’de anonim şirket kurmak için izlemesi gereken prosedür aynıdır. Anonim şirket kuruluşu, MERSİS üzerinden elektronik ortamda başlatılmaktadır. Şirket kuracak kişi veya yetkilendirdiği vekili MERSİS’e ücretsiz ve on-line şekilde üyelik oluşturarak şirket kuruluşunu başlatır. MERSİS üyeliği oluşturmak ücretsiz ve kolay bir işlemdir.
MERSİS üzerinden kişilerin yetkili veya ortak olarak tanımlatılabilmesi için Türk vatandaşlarının T.C. kimlik numaraları, yabancıların ise pasaport numaraları yeterlidir. Ancak yabancı yatırımcının ortak veya yetkili olarak sisteme tanımlanabilmesi için kendileri bizzat veya vekilleri aracılığıyla vergi dairesinden vergi numarası almalı ve ticaret sicili müdürlüğüne başvurarak kendilerini MERSİS’e kaydettirmelidirler.
Şirketin potansiyel vergi numarası MERSİS tarafından otomatik şekilde belirlenmektedir.
- ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞMESİNİN HAZIRLANMASI
Öncelikle, şirket sözleşmesinin Türkçe olarak hazırlanması gerekir. Bir anonim şirket sözleşmesinde bulunması gereken ana unsurlar vardır;
- Kurucuların kim oldukları,
- Şirketin ticaret unvanının,
- Şirket merkezinin,
- Şirketin amacının ve faaliyet konusunun,
- Eğer süreli kurulacak bir şirket söz konusuysa şirket ortaklığı süresinin,
- Şirket konulacak sermaye tutarının,
- Hisse senetlerinin nama veya hamiline yazılı olması,
- Belirli paylara tanınan imtiyaz ve devir sınırlamaları,
- Paradan başka sermaye olarak konulan haklar ve bunların değeri, bunlara karşılık verilecek payların miktarı,
- Şirketin kurulması için kurucular tarafından şirket hesabına satın alınan malların ve hakların bedelleri,
- Yönetim kurulu üyelerinin sayıları, bunlardan şirket adına imza koymaya yetkili olanlar,
- Genel kurul toplantı ve çağrı usullerinin,
- Sermaye paylarının itibari değeri ve ortakların pay adetlerinin,
- Şirket tarafından verilecek ilanların şeklinin
şirket esas sözleşmesinde yer alması gerekir.
Bunlara ek olarak kurucular esas sözleşmeye ortaklıktan çıkma veya çıkarılma, rekabet yasağı, infisah sebepleri gibi konuları da eklemekte serbesttir.
- ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞMESİ HAZIRLANIRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR VE UYGULAMADA EN ÇOK UYUŞMAZLIK ÇIKAN KONULAR
Şirketler hukukunda şirket kuruluş sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıklara sık rastlanmaktadır. Şirketlerin kuruluş sözleşmeleri bir şirket için adeta Anayasa değerindedir. Şirketin yönetimi ve işleyişi, hissedarların hakları ve şirket toplantılarının şirket esas sözleşmesine uygun yapılması gerekmektedir. Şirket sözleşmesine aykırı yapılan işlemlerin iptali veya butlanı, ortak ve yöneticilerin birbirlerinden veya şirketten olan alacakları için çeşitli alacak davaları gündeme gelmektedir. Bu nedenle şirket ortakları ve yönetim kurulu üyeleri bakımından şirket esas sözleşmesi oldukça önemlidir. Uygulamada özellikle aşağıdaki konularda ihtilaf çıktığına tanık oluyoruz;
- Esas sözleşmede oy hakkının hatalı düzenlenmesi
- Rekabet yasağının eksik düzenlenmesi
- Azınlık hakkının hiç düzenlenmemesi ya da eksik düzenlemesi
- Toplantı ve karar çoğunluklarının kanununa aykırı düzenlenmesi
- Şirket esas sözleşmesinde ihmal veya hata sonucu düzenlenmesi unutulan konular veya kurucuların iradesine uymayan hususlarda yapılan düzenlemeler nedeniyle sonradan esas sözleşme değişikliği yapılması gerekmesi
Bu türden ihtilafların doğmasını engellemek ve şirketin verimliliğini ve sürekliliğini sağlamak için şirket esas sözleşmesinin şirketler hukuku alanında uzman hukukçular tarafından hazırlanması gerekmektedir. Solmaz Hukuk ve Danışmanlık ekibi olarak alanında uzman hukukçu kadromuzla, anonim şirket kuruluş işlemleri ve şirket esas sözleşmelerinin hazırlanmasında yerli ve yabancı müvekkillerimize hukuki hizmetler sunmaktayız.
- ŞİRKET KURULUŞ SÖZLEŞMESİNİN İMZALANMASI
Şirket esas sözleşmesinin hazırlanmasının akabinde esas sözleşme şirket kurucuları tarafından imzalanır. Ardından kurucu imzalarının gerçekten onlara ait olup olmadığının yetkili bir makam tarafından onaylanması(tasdik edilmesi) gerekir. Bu işlem için kurucuların ya da temsil yetkisi verdikleri vekillerinin şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki ticaret sicili müdürlüğüne veya herhangi bir notere gitmeleri gerekmektedir.
- ŞİRKET YETKİLİLERİNİN İMZA BEYANLARININ HAZIRLANMASI
Şirketi temsile yetkili kılınan kişilerin şirket unvanı altında atacakları imzalarının tasdik edilmesi ve imza beyanlarının hazırlanması gerekir. Bu işlemlerin yapılmasında yetkili makam ticaret sicil müdürlüklerdir.
- ŞİRKET SERMAYESİNİN ÖDENMESİ
Anonim şirketlerin taahhüt edilen sermayesinin 1/4’ünün şirket kuruluşu esnasında tescil işleminden önce ödenmesi gerekmektedir. Kalan kısmın ise şirketin ticaret siciline tescilinden sonraki 24 ay içinde ödenmesi zorunludur.
Şirket sözleşmesinde halka arz edileceği taahhüt edilen hisseler için şirketin ticaret siciline tescilinden önce ödeme yapılmasına gerek yoktur.
- REKABET KURUMU PAYININ ÖDENMESİ
Yeni kurulan anonim şirketlerin esas sermayesinin on binde dördünün (%0,04’ünün) Rekabet Kurumu’nun banka hesabına yatırılması gerekmektedir. Buna “Rekabet Kurumu Payı” adı verilmektedir. Bu işlemin bankalar yoluyla yapılmasına gerek olmayıp, diğer kuruluş işlemleri ile birlikte ticaret sicil müdürlüklerinden ödenmesi mümkündür.
- ŞİRKETİN TİCARET SİCİLİNE TESCİLİ
Türk hukukunda ticaret şirketleri, ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanmaktadırlar. Anonim şirketler de birer ticaret şirketi olduğundan tescil işlemi tamamlanmadan önce henüz ortada hukuken bir anonim şirket yoktur. Şirket kuruluşunun hazırlık aşaması sayılan bu dönemde ortaklar arasında veya üçüncü kişilerle bunların arasında çıkacak uyuşmazlıklar, ön şirket hükümleri çerçevesinde çözüme kavuşturulur.
Şirket kuruluşu için gerekli evrakın MERSİS üzerinden gönderilmesi ve herhangi bir eksiklik bulunmayarak evrakın onaylanması üzerine ticaret sicil müdürlüğünden on-line olarak alınan randevu gününde gerekli kuruluş ve başvuru evraklarıyla birlikte ticaret sicil müdürlüğüne başvurulması gerekir. Kurucular bizzat veya bir vekaletname ile yetkilendirdikleri avukatları aracılığıyla ticaret sicil müdürlüğünde tescil işlemlerini yapabilirler.
- ANONİM ŞİRKETİN TİCARET SİCİLİNE TESCİLİ İÇİN GEREKLİ EVRAK
- Kurucu imzaları onaylanmış şirket esas sözleşmesi
- Yabancı ortak var ise 1 nüsha kuruluş bildirim formu
- Yabancı uyruklu gerçek kişi ortakların bulunması halinde bunların tercüme edilmiş noter onaylı pasaport suretleri, vergi dairesinden alınacak vergi numarası veya yabancılara mahsus kimlik numaralarını gösteren belge ve Türkiye’de ikamet ediyor ise noter onaylı ikamet tezkeresi
- Kuruluşu Bakanlık veya diğer resmi kurumların iznine veya uygun görüşüne tabi olan anonim şirketler için bu izin veya uygun görüş yazısı
- Şirketi temsile yetkili kılınan kişilerin imza beyannameleri
- Şirket esas sermayesinin(nakdi) en az ¼’ünün bankaya yatırıldığını gösterir belge
- Rekabet Kurumu payının ödendiğini gösterir belge
- Kurucu ortaklar bizzat ticaret siciline gelmeyeceklerse şirket kuruluş işlemleri için yetki verdikleri kişi veya kişilere verilen vekaletname belgesi
- Şirkete ayni sermaye getirilmiş veya şirket kuruluşu esnasında devralınacak işletme ve ayınların değerleme raporları ve bu ayınların üzerinde bir sınırlamanın(ipotek gibi) olmadığını gösteren ilgili sicilden alınacak resmi belgeler(değerleme raporları mahkemelerce atanan bilirkişiler tarafından hazırlanmaktadır.)
- Varsa ayni sermaye olarak şirkete getirilen gayrimenkul, fikri mülkiyet hakları gibi değerlerin kayıtlı bulundukları sicillere şerh verildiğini gösteren belgeler
- Varsa, pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyelerinin bu görevi kabul ettiklerine ilişkin yazılı beyanları
- Kurulacak şirket ile kurucular ve diğer kişilerle yapılan ve kuruluşla ilgili olan diğer sözleşmeler(örneğin; kuruluşta devralınan bir işletme söz konusuysa bu işletmenin devri sözleşmesi
- Yönetim kurulunda bir tüzel kişinin bulunuyorsa, tüzel kişi adına, tüzel kişi tarafından atanan bir gerçek kişinin adı-soyadı ve atamaya ilişkin yetkili organ kararının noter tasdikli nüshası
- TİCARİ DEFTERLERİN TASDİKİ
Anonim şirketlerde ticaret siciline şirketin tescil edilmesinin ardından, şirketin tutmakla yükümlü olduğu ticari defterler ticaret sicili müdürlüğünce tasdik edilmelidir. Yapılan işlemin akabinde defter-i kebir, yevmiye defteri, envanter defteri, yönetim kurul karar defteri ve ortaklar pay defteri ilgilisine teslim edilir.
- VERGİ DAİRESİNDE KAYIT VE GEREKLİ BİLDİRİMLERİN YAPILMASI
Ticaret sicilinde şirketin tescili işlemlerinin tamamlanmasının ardından vergi dairesi işlemlerinin yapılması gerekir. Şirketin vergi kaydının ve işe başlama bildirimlerinin yapılması fiziki veya internet vergi daireleri aracılığıyla tamamlanmaktadır.
Şirket tescilinden sonra aşağıda sayılan evraklarla birlikte vergi dairelerine başvurulmalıdır;
- Şirket açılış bildirimi(işe başlama bildirimi)
- Şirket tescil yazısı ve sicil tasdiknamesi aslı
- Kurucuların kimlik asılları veya onaylı suretleri
- İmza sirküleri
- İşyerinin kira sözleşmesi veya gayrimenkul tapusu
- Şirket ortaklarının ikametgahları
Solmaz Hukuk ve Danışmanlık ekibi olarak bu aşamada müvekkillerimizin ihtiyaç duyduğu mali müşavirlik ve vergi uzmanlığı hizmetlerini alanlarında uzman iş ortaklarımızla beraber en nitelikli şekilde sunmaya devam etmekteyiz.
- TİCARET VE SANAYİ ODALARINA KAYIT
Türk hukukunda tüm tacirlerin bulundukları yerdeki ticaret odasına kaydolması zorunludur. Şirket hukuken sanayici ise sanayi odasına kaydolması gerekir. Anonim şirketler kanunen bir tür ticaret şirketi olup tacir sıfatına sahiptir. Dolayısıyla yeni kurulan bir anonim şirketin ticaret siciline tescil edilip tüzel kişilik kazanmasının akabinde tacir sıfatına sahip bir kişilik olarak bulunduğu yerdeki ticaret veya sanayi odasına kaydı zorunludur. Kayıt işlemleri için aşağıdaki evraklarla ticaret veya sanayi odaların başvurmak gerekmektedir.
- Ticaret Odası/Sanayi Odası Başvuru Formu
- İmza Sirküleri
- Şirket esas sözleşmesi
- Şirket ortaklarının nüfus cüzdanı suretleri ve ikametgahları
- İlgili ticaret sicil gazetesi
- ANONİM ŞİRKET KURULUŞ SÜRESİ VE MASRAFLARI
Anonim şirketlerin kuruluş masrafları, şirketin kurulacağı şehir, şirketin ortak sayısı ve şirket sermayesinin tutarı gibi pek çok bileşem hesap edilerek belirlenebilir. Biz burada bir fikir edindirmek adına İstanbul’da kurulacak 50.000 TL sermayeli ve tek ortaklı bir anonim şirketin 2021 yılı için yaklaşık maliyetini 3000-3500 TL olduğunu söyleyebiliriz. Bunun haricinde anonim şirketin tescil edilmesinden önce sermayenin ¼’ünün de şirket adına açılacak banka hesabında bloke edilmesi gerektiği düşünülürse, 50.000 TL’nin ¼’ü yani 12.500 TL daha gereklidir.
Bir anonim şirketin kurulması 1-5 iş günü içinde tamamlanmaktadır. Gerekli evrakların MERSİS üzerinden eksiksiz gönderilmesi ve yetkili makamca onaylanması halinde verilecek randevu gününde ticaret sicil müdürlüklerinde 1 gün içinde dahi anonim şirket kurulumu tamamlanabilir.
SONUÇ
Türkiye’de anonim şirket kuruluş işlemleri online olarak başlatılmakta ve ardından bizzat veya vekaletname ile yetkilendirilmiş kişiler aracılığıyla tamamlanmaktadır. Büyük meblağda sermayelerin toplandığı kurumsallık seviyesi yüksek şirketler olmaları nedeniyle kuruluş süreci bir dizi hukuksal formalitenin yerine getirilmesini gerektiren bir teknik bir süreçtir. Gerekli işlemlerin bilinmesi ve evrakın hazırlanması konusunda uzman bir hukukçudan alınacak profesyonel hukuki hizmet sayesinde anonim şirket kuruluş işlemleriniz çok kısa bir sürede sorunsuz şekilde tamamlanacaktır. Özellikle anonim şirket esas sözleşmelerinin hazırlanması hukuki uzmanlık gerektiren bir konudur. Deneyimlerimiz doğrultusunda söyleyebiliriz ki, şirket ortaklarını ve yöneticilerini en çok uğraştıran ve sık sık uyuşmazlık konusu olarak gündeme gelen hususların azımsanamayacak bir kısmı anonim şirketin kuruluş(esas) sözleşmeleri kaynaklıdır.
Solmaz Hukuk ve Danışmanlık ekibi olarak, yerli ve yabancı müvekkillerimizle Türkiye’de kuracakları anonim şirketlerin kuruluş işlemlerinde başlayan yolculuğumuz, şirketlerinin büyüme ve gelişim aşamalarında da devam etmektedir. Ekibimiz yıllardır anonim şirket kurmak isteyen müvekkillerimize istek ve menfaatleri doğrultusunda şirket esas sözleşmeleri hazırlamaktadır. Ayrıca şirketlerin denetimleri, vergisel konuları, yerli ve yabancı işçi istihdamları, ticaret siciline tescili gereken işlemlerin tescillerinin yapılması, genel kurul toplantıları ve genel kurul kararlarına ilişkin uyuşmazlıklar gibi her konuda profesyonel hukukçu kadromuz ve alanında uzman iş ortaklarımızla her zaman müvekkillerimizin yanındayız. Hukuki destek hizmetleri için ekibimizle iletişime geçebilirsiniz.
REFERANSLAR
Türk Ticaret Kanunu
BİLGİLİ, Fatih/DEMİRKAPI, Ertan, Şirketler Hukuku Dersleri, Dora Yayıncılık, 2013, Bursa, s.159, 143-145.