Veraset intikali, ölen kişinin mal ve haklarının mirasçılarına devridir. Mirasın mirasçıların üzerine geçişi kanunen miras bırakanın ölümüyle birlikte gerçekleşmektedir. Ancak bu şekilde geçen miras üzerinde ölenin tüm mirasçıları hep birlikte hak sahibidir. Kimin hak sahibi olduğu ve hak sahipliklerinin oran ve tutarı henüz bilinmez. Mirasın her bir mirasçı üzerine geçişi, miras paylarının belirlendiği bir paylaşımın yapılması veya miras ortaklığının mahkemece dağıtılmasıyla olur. Her bir mirasçının miras paylarının ve mirasçı olduklarının tespit ve teşhisine yarayan belgeye mirasçılık belgesi veya veraset ilamı adı verilir. Veraset ilamının alınmasıyla veraset intikali işlemleri bitmez. Tapuda ve vergi dairesinde yapılması gereken birtakım işlemler vardır.
Bu bültende veraset ilamının nasıl ve nereden alınacağı, veraset intikal vergisinin ödenmesiyle ilgili müvekkillerimizden sıkça gelen sorulara yanıt verdik.
Mirasçılar Miras Paylarını Nasıl Üzerine Alabilir?
Bir mirasçının hak ettiği miras payını alabilmesi için öncelikle mirasçı olduğunu, daha sonra da miras payını ispatlaması gerekir. Mirasçı olduğunu ve miras payını ispat eden belge veraset ilamı ya da mirasçılık belgesi olarak adlandırılır. Bu belgeye sahip olunması içinse, mirasçıların ya aralarında anlaşıp mirası paylaşmış, her bir mirasçının miras payı paylaşma sözleşmesine göre belirlenmiş olmalı; ya da mirasçılar aralarında anlaşma sağlayamamışsa sulh hukuk mahkemelerinde açılacak bir ortaklığın giderilmesi(izale-i şuyu) davasıyla miras paylarının belirlenmiş olması gerekmektedir.
Veraset İlamı(Mirasçılık Belgesi) Nereden Alınır?
Veraset ilamı sulh hukuk mahkemelerinden veya noterlerden alınabilir. Noterler her türlü belgeye erişim sağlayamadıkları ve bazı miras paylaşımlarında yargılamayı gerektiren uyuşmazlıklar bulunması nedeniyle her durumda mirasçılık belgesi veremezler. Böylesi durumlarda sulh hukuk mahkemesinden mirasçılık belgesi talep edilmelidir.
Her bir mirasçı oturduğu yerdeki sulh hukuk mahkemesinden mirasçılık belgesi talep edebilir. Noterden talep edilecekse Türkiye’nin herhangi bir yerindeki noterden mirasçılık belgesi alınması mümkündür.
Veraset İlamı Ne Zaman Alınır?
Yasal mirasçılar, veraset ilamı almak için diledikleri zaman başvuru yapabilirler. Bu belgenin alınmasında herhangi bir zamanaşımı veya hak düşürücü süre yoktur. Atanmış mirasçılar ise hak sahibi olduklarının kendilerine tebliğinden itibaren bir ay içerisinde itiraz edilmemesi halinde bu ilk ay geçtikten sonra kendisine veraset ilamı verilmesini talep edebilirler. Atanmış mirasçı, mirasbırakanın yasal mirasçısı olmayıp kendi isteğiyle miras bıraktığı mirasçılardır.
Veraset İlamı Nasıl Talep Edilir?
Her bir mirasçı tek başına talepte bulunarak kendi adına bir veraset ilamı düzenlenmesini isteyebilir. Eğer sulh hukuk mahkemesinden talep edecekse, veraset ilamı düzenlenmesini talep ettiği bir dilekçe yazıp mahkemeye vermesi yeterlidir. Dilekçeye mirasbırakanın ve miracçının nüfus bilgilerinin, ölüm belgesinin eklenmesi mahkemenin işini kolaylaştıracağı gibi ilamın daha kısa sürede alınmasına katkı sağlayabilir.
Bu davanın genelde bir karşı tarafı yoktur. Hasım gösterilmeden sadece mahkemeden talepte bulunulur. Ancak mirasçılardan biri hasım gösterilerek de veraset ilamı istenebilir.
Veraset ve İntikal Vergisi Nedir?
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan kimselere ait mallar ile Türkiye’de bulunan malların miras yoluyla bir kimseden diğer bir kimseye geçmesi, veraset intikal vergisine tabidir. Verginin miktarı mirasın miktarına göre hesaplanır.
Veraset ve İntikal Vergisi Ne Kadardır?
Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Genel Tebliği (52 seri no’lu) ile 2021 yılı için aşağıdaki gibi oran ve tutarlar kabul edilmiştir;
- Değerleri Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 10 uncu maddeye göre belirlenen menkul ve gayrimenkul mallardan evlatlıklar da dahil olmak üzeremirasbırakanın altsoyu(çocuk veya torunları) ve eşinden her birine kalan miras paylarının; 334,534 TL’ye kadar olan kısmı ile,
- Değerleri Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu’nun 10 uncu maddeye göre belirlenen menkul ve gayrimenkul mallardan altsoy bulunmaması halinde eşe kalan miras paylarının; 669,479 TL’ye kadar olan kısmı vergiden istisnadır. Yani bu miktarları aşmayan miras payı için mirasçının vergi ödemesi gerekmez.
İlk 380.000 TL için %1,
Sonra gelen 900.000 TL için %3,
Sonra gelen 1.900.000 TL için %5,
Sonra gelen 3.600.000 TL için %7,
Matrahın 6.780.000 TL’yi aşan bölümü için %10 oranında veraset ve intikal vergisi ödenmesi gerekir.
Veraset ve İntikal Beyannamesi Ne zaman ve Nereye Verilmelidir?
Ölüm Türkiye’de meydana gelmiş ise ölüm tarihinden itibaren, mirasçıların Türkiye’de bulunmaları halinde dört, yabancı bir ülkede bulunmaları halinde altı ay içinde veraset intikal beyannamesi vermeleri gerekir.
Ölüm yabancı bir memlekette meydana gelmiş ise mirasçıların Türkiye’de bulunmaları halinde altı, ölen kişinin bulunduğu ülkede bulunmaları halinde dört, murisin bulunduğu ülke dışında yabancı bir ülkede bulunmaları halinde sekiz ay içinde verilmelidir.
Bu sürelerde veraset intikali için beyanname verilmemişse, veraset intikal vergisine ek olarak, gecikme faizi de tahakkuk ettirilir.
Miras eğer mirasbırakanın gaiplğine karar verilmesi nedeniyle geçiyorsa, gaiplik kararının ölüm siciline kaydolunduğu tarihi izleyen bir ay içinde verilmelidir.
Beyannamenin mirasbırakanın son yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki vergi dairesine verilmesi gerekir.
Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi İçin Nasıl Başvuru Yapılır?
Veraset ve intikal beyannamesi başvurusunu tüm mirasçılar beraber yapabilecekleri gibi her mirasçı tek başına da yapabilir. Vergi dairesinden yapılabilecek olan bu başvuru, online olarak da yapılabilmektedir. Ancak her iki durumda bazı belgelerin başvuruya eklenmesi zorunludur. Bunlar;
- Veraset İlamı
- Emlak vergi değerini gösterir belediye veya ilgililerden alınacak belge
- Tapu belgesi
- Bankadaki paralar için ölüm tarihindeki faizli bakiyeyi gösterir bankadan alınacak belge
- Silah ve başka malların ruhsatı
- Hisse senetlerine ait belge
- İndirilmesi talep edilen borç ve masraflara ait belgeler
- Şehitlik durumu varsa “Şehadet Belgesi”
- Şirket veya ortaklık varsa :
a. Ölüm günü itibariyle çıkarılan bilançonun kullanılmak istenmesi durumunda bilanço
b. Gelir Tablosu
c. Kooperatif üyeliği bulunuyorsa buna ilişkin yazı
d. Şirket varsa, ticaret sicil gazetesi
e. Ortaklık varsa ortaklıkla ilgili belge
Veraset ve İntikal Vergisi Ne Zaman Ödenmelidir?
Beyanname ve eklerinin vergi dairesine gönderilmesinden sonra, eklerde veya beyannamede herhangi bir eksiklik olmaması halinde, yaklaşık 2 gün içerisinde vergi dairesince veraset ve intikal vergisi tahakkuk ettirilecektir. Veraset ve intikal vergisi, tahakkukundan itibaren üç yılda her yıl Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere toplam altı eşit taksitte ödenir.
Veraset ve İntikal Vergisi Nereye Ödenir?
Vergi dairelerinden veya Gelir İdaresi Başkanlığı’nın İnteraktif Vergi Dairesi üzerinden online olarak ödeme yapılması mümkündür.
Miras Kalan Evin/Arsanın Tapusu Nasıl Alınabilir?
Miras kalan taşınmazın ödenmemiş vergi borcu yoksa ilk durak gayrimenkulün bulunduğu yerdeki Belediye olmalıdır. Veraset ve intikal vergi dairesine vermek için Belediye’nin emlak bölümünden gayrimenkulün tapu rayiç bedelini gösteren bir belge talep edilmelidir. Talebiniz üzerine Belediye miras kalan gayrimenkulün rayiç bedelini ve ödenmemiş vergi borcu olmadığını gösteren bir belge düzenleyip size verecektir. Eğer mirasa konu taşınmazın ödenmemiş vergi borcu varsa evvela bunun ödenmesi gerekir.
Ardından veraset ve intikal vergisinin ödenmesi ve miras kalan taşınmazın veraset ve intikal vergisiyle ilişiğinin kesildiğine dair vergi dairesinden bir belge alınması gerekir. Bu belgeyi almak için miras bırakanın son ikamet ettiği yerdeki vergi dairesine başvurulmalıdır. Miras bırakan Türkiye’de hiç ikamet etmemişse veya son ikamet ettiği yer belirlenememişse, yetkili vergi dairesini Gelir İdaresi Başkanlığı belirler.
Tüm bu işlemler halledildikten sonra gerekli tüm evraklarla mirasçıların veya yetki verdikleri temsilcilerinin tapu müdürlüğüne başvurup, taşınmazın kendi adlarına tescilini talep etmeleri gerekli ve yeterlidir.
Devir işlemlerinde gerekli evrakların içinde;
Veraset ilamı, mirasa konu gayrimenkulun tapu senedi, mirasçıların nüfus cüzdanları veya pasaportları, temsilci yoluyla gerçekleştirilecek işlemler için temsilciye verilmiş olan vekaleti belgeleyen evraklar, eğer gayrimenkul bir bina ise zorunlu deprem sigortası belgesi, fotoğraf da yer almaktadır.
Tapudaki İşlemlerin Maliyeti Nedir?
Miras kalan taşınmazlar 492 sayılı Harçlar Kanunu’nda harçtan muaf tutulmuştur. Yani devir işlemi için harç adı altında bir ödeme yapmanız gerekmez. Sadece tapu müdürlüğüne döner sermaye ücreti olarak cüzi bir miktar ödeme yapılması gerekir. 2021 yılı için bu ücret 194,75 tl’dir.
SONUÇ
Mirasbırakanın ölümüyle birlikte mirasçılara intikal eden miras haklarının, mirasçıların üzerine geçirilmesi için bir çok işlemin yapılması gerekir. Mirasçıların devir süreciyle ilgili bilgi sahibi olmaması sonucu bu süreç, tapu müdürlükleri, vergi daireleri ve belediyeler arasında bir koşturmacaya dönüşüp yorucu bir hal alabilmektedir. Oysa bu işlemler uzman bir vekil aracılığıyla çok daha kısa sürede ve hatasız şekilde yapılabilmektedir. Miras intikaliyle ilgili aklınıza takılan her türlü hukuki soru ve sorunla, ofisimizden hukuki hizmet talebinde bulunabileceğinizi saygılarımızla hatırlatırız.
REFERANSLAR
ÖZTAN, Bilge, Miras Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014, s.22, 465, 488, 494, 518, 519, 520.
Dural, Mustafa/ÖZ, Turgut, Miras Hukuku(Türk Özel Hukuku Cilt IV), Filiz Kitabevi, İstanbul, 2012, s.387, 390, 477.
ÜNSAL, Hilmi, Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Gazi Kitabevi, nAnkara, 2013, s.24, 45, 293-296.
ÖNCEL, Mualla/KUMRULU, Ahmet/ÇAĞAN, Nami, Vergi Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2015, s.371-375, 384, 386-388.
Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu.
Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Genel Tebliği Seri No:52.
Leave a Reply
Yorum yapabilmek için oturum açmalısınız.