İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda(İyuk) Değişiklik Yapıldı

İdari yargıda idarenin kendisine yapılan başvurulara cevap vermesi ve zımnî ret süreleri konusunda bazı değişiklikler yapıldı. Söz konusu değişikliklerin yer aldığı 7331 sayılı “Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 14 Temmuz 2021 tarih ve 31541 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Bilindiği üzere idarî nitelikteki uyuşmazlıklarla ilgili mahkemelerde dava açmadan önce, ilgili idareye uyuşmazlığın çözümü için yapılan başvurulara cevap verilmemesi bazı hallerde başvurunun reddi olarak kabul edilmektedir. İdarenin sessiz kaldığı bu süreye zımnî ret süresi adı verilir. Bu sürenin geçmesi üzerine dava açma süresi başlamakta, böylelikle dava açmak için belirsiz ve uzun süreler boyunca hak sahiplerinin idareden gelecek cevabı beklemek zorunda kalması gibi olumsuzluklar engellenmeye çalışılmaktadır. Hukukumuzda bu süre 60 gün olarak belirlenmiş durumdaydı. Fakat hak arama özgürlüğü önünde bu sürenin uzunluğunun yarattığı sorunlar Nisan 2021 tarihli İnsan Hakları Eylem Planı’nda gündeme getirilmiş ve sürenin kısaltılması gerektiği belirtilmişti. Bu tasarıyı hayata geçiren değişiklik 7331 sayılı Kanun ile getirilerek idari yargıda geçerli olacak süreler yeniden aşağıdaki gibi belirlenmiştir;

• İYUK madde 10’da yer alan, idari davaya konu olabilecek bir işlem veya eylemin yapılması için idari makamlara yapılmış olan başvuruda, zımni ret süresi altmış günden otuz güne; aynı fıkrada düzenlenen kesin cevabı bekleme süresi altı aydan dört aya indirilmiştir.
• İYUK madde 11’de yer alan ve idareyi harekete geçirmeye yönelik (örneğin; idari işlemin geri alınması, kaldırılması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması gibi) üst makamlara yapılan başvuru hakkında idarenin zımni ret süresi altmış günden otuz güne indirilmiştir.
• İYUK madde 13’te öngörülen ve idari eylemlerden kaynaklanan tam yargı davalarında, dava açılmasının öncesinde ilgili idareye başvurularak alınması zorunlu olan ön karar başvurularına ilişkin zımni ret süresi altmış günden otuz güne indirilmiştir.

• İYUK’un 24 üncü maddesine eklenen yeni ibareyle, idare tarafından verilen kararların, verildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yazılıp imzalanması gerektiği belirtilmiştir. Bu değişiklikle de amaçlananın, idari eylem veya işlemlerle hakları ya da menfaatleri ihlal edilen kişilerin dava açmalarının sürüncemede bırakılmasının önlenmesi olduğu anlaşılmaktadır.
• Kanun’un yürürlük tarihinde önce İYUK madde 10, 11 ve 13 uyarınca idareye yapılan başvurular hakkında ise önceki süreler geçerli olmaya devam edecektir.

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME:

İdari uyuşmazlıklarla ilgili uygulamada yaşanan en büyük problemlerden biri, idari makamların yapılan başvuruları sürüncemede bırakması, herhangi bir cevap vermemesi veya verdiği cevabın muhatabın problemini çözmeye yetmeyecek nitelikte olmasıdır. Dava açmadan önce idari makamın eylem veya işleminden zarar gören kişinin önce idareye başvurarak hakkını buradan talep etmesi uyuşmazlığın kısa yoldan, daha az masrafla ve kolaylıkla çözülmesini sağlamaya yönelik bir düzenleme iken maalesef pratikte sadece aşılması gereken bir prosedüre dönüşmüş durumdadır. İdareye yapılan başvurulardan sonuç alınamaması, idari başvuruların sadece dava açabilmek için yerine getirilmesi gereken bir formalite durumuna düşürmektedir. Bu nedenlerle, idari başvurulara verilecek cevap sürelerinin kısaltılmış olmasını kişilerin hak arama hürriyeti ve mahkemeye erişim haklarının önündeki engellerin kaldırılması yönünde önemli bir adım olarak görmekteyiz.