Vasiyetnamenin İptali ve Tenkis Talebinin Aynı Davada Aşamalı Olarak İleri Sürülmesi

Vasiyetnamenin İptali ve Tenkis Talebinin Aynı Davada Aşamalı Olarak İleri Sürülmesi

Miras hukukunda, mirasçılar farklı nitelikte taleplerle mahkemeye başvurabilirler. Uygulamada en sık karşılaşılan dava türleri arasında muris muvazaası nedeniyle tapu iptali ve tescil davaları, tenkis davaları, denkleştirme davaları ve vasiyetnamenin iptali davaları yer almaktadır. Mirasçılar ya da vasiyet alacaklıları tarafından açılan bu davaların her biri, farklı hukuki sonuçlar doğurmakta ve farklı yararlar sağlamaktadır.

Ancak, bir davacının dava açmadan önce hangi talebinin hukuken daha güçlü olduğu veya mahkemece kabul görme ihtimalinin daha yüksek olduğu her zaman öngörülemeyebilir. Bu gibi durumlarda, aynı dava dilekçesinde birden fazla hukuki talep ileri sürülebilmekte; bu taleplerden birinin kabul edilmemesi hâlinde, diğeri hakkında karar verilmesi istenebilmektedir. Örneğin, bir mirasçı hem muris muvazaası hem de tenkis sebebiyle aynı dava içerisinde taleplerini ileri sürebilir. Bu yazının konusu ise, vasiyetnamenin iptali talebi ile tenkis talebinin aynı dava kapsamında aşamalı (terditli) olarak birlikte ileri sürülmesidir.

Aşağıda, bu tür davaların nasıl açılması gerektiği, davacı açısından sağlayacağı avantajlar ve mahkemenin bu talepler karşısındaki yükümlülükleri ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Vasiyetnamenin İptali Davası Nedir?

Vasiyetnamenin iptali davası, miras bırakan tarafından düzenlenen bir vasiyetnamenin, Türk Medeni Kanunu’nda belirtilen geçersizlik sebeplerinden birine dayanılarak mahkeme kararıyla iptal edilmesi talebini içeren bir dava türüdür. Her ne kadar bir vasiyetnamenin usule uygun şekilde düzenlenmemesi, kendiliğinden geçersizlik sebebi teşkil etmese de; bu vasiyetnamenin geçerli olup olmadığı hususunda bir uyuşmazlık ortaya çıktığında, ilgililerin bu konuda mahkemeye başvurması zorunludur.

Vasiyetnamenin ancak mahkeme kararıyla geçersiz sayılması mümkündür. Kanun koyucu, bu konuda tarafların inisiyatifini tanımış ve vasiyetnamenin geçerliliğini ancak yargı yoluyla denetlenebilir kılmıştır.

Vasiyetnamenin İptali Sebepleri:

Kanuna göre vasiyetnamenin iptali ancak şu sebeplerle mümkündür:

• Ehliyetsizlik: Vasiyetnamenin düzenlendiği anda miras bırakanın fiil ehliyetine sahip olmaması,
• Şekil noksanlığı: Vasiyetnamenin kanuni şekil şartlarına aykırı olarak düzenlenmesi,
• İrade sakatlığı: Hata, hile, tehdit veya cebir gibi sebeplerle iradenin sakatlanmış olması,
• Ahlaka ve kanuna aykırı içerik: Vasiyetnamenin kamu düzenine, ahlaka ya da hukuka açıkça aykırı hükümler içermesi.

Örnek: Miras bırakanın vasiyetname düzenlediği tarihte zihinsel yetilerini kaybetmiş olması, ya da vasiyetnamenin noter onayı olmaksızın el yazısıyla eksik şekilde hazırlanmış olması, iptal nedeni sayılabilir.

Görevli ve Yetkili Mahkeme:

• Görevli Mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi
• Yetkili Mahkeme: Miras bırakanın son yerleşim yerindeki mahkemedir.

Vasiyetnamenin iptali, vasiyetnamenin tamamına ya da sadece belirli maddelerine yönelik olarak talep edilebilir. Mahkeme, sadece dava dilekçesinde ileri sürülen sebeplerle ve talep çerçevesinde karar verebilir. İptal sebebinin ispat edilmesi hâlinde, vasiyetname hükümsüz hale gelir.

Tenkis Davası Nedir?

Tenkis davası, miras paylaşımında saklı paylarının zedelendiğini düşünen mirasçılar tarafından açılan bir dava türüdür. Bu dava ile amaçlanan, kanunen korunmuş olan miras payının mirasçıya iadesidir. Tenkis davasını yalnızca saklı paya sahip mirasçılar açabilir.

Tenkis davasının gündeme gelmesi için miras bırakanın, ya hayattayken yaptığı bağışlamalarla ya da vasiyetname ile, saklı pay sahibi mirasçıların haklarını ihlal etmiş olması gerekir.

Örnek: Miras bırakan, tüm taşınmazlarını ikinci eşine bağışlamışsa ve çocuklarına herhangi bir pay bırakmamışsa, çocuklar saklı paylarının ihlal edildiğini ileri sürerek tenkis davası açabilir.

Tenkis davası sonunda yalnızca davayı açan kişi, saklı payını elde eder. Diğer saklı paylı mirasçılar bu haktan yararlanmak isterse, ayrıca dava açmak zorundadır.

Vasiyetnamenin İptali ve Tenkis Talebinin Aynı Davada Aşamalı Olarak İleri Sürülmesi

Bir mirasçı, vasiyetnamenin geçersiz olduğunu düşündüğü hâllerde, bu vasiyetnamenin kendisine ait saklı payı ihlal ettiğini de ileri sürerek hem iptal hem tenkis talebini aynı dava dilekçesinde sunabilir. Bu tür davalara terditli dava denir.

Terditli davada:

• Asıl talep: Vasiyetnamenin iptali,
• İkincil (fer’i) talep: Tenkis kararı verilmesidir.

Bu durumda mahkeme:

1. Öncelikle vasiyetnamenin iptali talebini değerlendirir.
2. Eğer iptal şartları oluşmamışsa, iptal talebini reddeder.
3. Ardından tenkis talebi hakkında inceleme yapar ve karar verir.

Önemli: Bu davayı açan kişinin mutlaka saklı pay sahibi bir mirasçı olması gerekir. Aksi hâlde tenkis talebi yönünden dava reddedilir.

Terditli Dava Nedir? (HMK m.111)

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 111. maddesi uyarınca:

“Davacı, aynı davalıya karşı birden fazla talebini, aralarında asıl–fer’i ilişkisi kurmak suretiyle aynı dava dilekçesinde ileri sürebilir. Mahkeme, davacının asıl talebini reddetmedikçe, fer’i talebini inceleyemez.”

Bu sistem, özellikle miras gibi çok yönlü uyuşmazlıklarda davacıya tek bir dava açarak hak kaybını önleme fırsatı tanır. Mahkemeye alternatifli talepler sunularak, talep önceliği belirlenir.

Yargıtay Kararları Işığında Uygulama

Yargıtay, bu konuda birçok emsal karar vermiştir. Öne çıkan bazı ilkeler şunlardır:

• Mahkeme, vasiyetnamenin iptali talebini reddettiğinde tenkis talebini ayrıca incelemek zorundadır.
• Terditli dava olarak açılan davalarda, her bir talep yönünden ayrı değerlendirme ve gerekçelendirme yapılması zorunludur.
• Tenkis talebinin değerlendirilmesi için terekenin kapsamı belirlenmeli, bilirkişi raporu alınmalı, saklı payın ihlali net olarak ortaya konmalıdır.

Vasiyetnamenin iptali ve tenkis talepleri, farklı hukuki temellere dayanan ancak mirasçının hakkını korumaya hizmet eden iki ayrı dava türüdür. Bu talepler, birlikte ve aşamalı olarak aynı dava dilekçesinde ileri sürülebilir. Böylece, davacı hem iptal hem de tenkis yönünden hakkını arayabilir ve dava sonunda daha fazla hak kaybı yaşama riski azaltılmış olur.

Bu tür davaların doğru kurgulanması ve etkin yürütülmesi için, alanında uzman bir avukattan profesyonel destek alınması son derece önemlidir.

Vasiyetnameler ve miras davalarıyla ilgili tüm hukuki sorunlarınızda Solmaz Hukuk ve Danışmanlık Ekibi olarak yanınızdayız.